Προσβολή

Η έννοια της προσβολής αποτελεί μια βασική, αν όχι θεμελιώδη, έννοια που κατέχει κομβικό ρόλο στις συζητήσεις για τα κοινά, την κοινωνία και την πολιτική τα τελευταία 30 ή τόσα χρόνια. Οι συζητήσεις περί του τι προσβάλλει ποιους, ιδίως όταν όσοι εισπράττουν την προσβολή ανήκουνε σε μειονότητες, έχουν αποκτήσει κεντρική θέση στη χάραξη πολιτικών σε επίπεδο όχι μόνο κεντρικού σχεδιασμού αλλά και τοπικό. Αφήνω λοιπόν εδώ στην άκρη μικροπολιτικές ποτεμκιανές κωμικότητες όπως το θρυλούμενο κουκούλωμα του αγάλματος του Κολοκοτρώνη μπροστά από την Παλιά Βουλή όταν επισκέφτηκε την Αθήνα ο Ινονού ή ο Μεντερές ή δεν ξέρω ποιος Τούρκος πρωθυπουργός.

Στο θέμα μας: έχουμε ακούσει λ.χ. για λαϊκό εορτασμό των Χριστουγέννων επειδή η φάτνη προσβάλλει τους άθεους ή τους μουσουλμάνους ή τους ισραηλίτες. Έχουμε γίνει μάρτυρες ενεργειών περιστολής της ελευθεροτυπίας και της ελευθερίας του λόγου γιατί προσβλήθηκαν μειονότητες εθνικές, θρησκευτικές ή φυλετικές.

Η απορία μου, γνήσια απορία με την οποία θέλω να ξεκινήσω έναν κάποιο διάλογο, είναι η εξής. Δεδομένου ότι οτιδήποτε είναι δυνατόν να προσβάλει κάποιον, δε θα ήταν σκόπιμο η προσβολή να καταγγέλλεται (και να διώκεται ενδεχομένως) μόνον όταν υπάρχει πρόθεση προσβολής; Η πρόθεση προσβολής δεν είναι τόσο δύσκολο να διαπιστωθεί όσο θα νόμιζε κανείς (σε πολλές χώρες υπάρχει το νομικό πλαίσιο για να καταθέτουν οι πραγματολόγοι στα δικαστήρια σε τέτοιες υποθέσεις). Και στο κάτω-κάτω, σε κάθε άλλη περίπτωση, η πρόθεση (ή η απουσία της) μπορεί να ξεχωρίσει την ηθικά μεμπτή από την ηθικά ουδέτερη πράξη.

Αυτές οι λίγες και απλές σκέψεις, περισσότερο απορίες, δηλαδή.