Από τα σήριαλ στα καταφύγια

Η σχέση μου με τα ελληνικά σήριαλ είναι μάλλον επιδερμική, οπότε ενδεχομένως στα παρακάτω να μου διαφεύγουν πολλές και σημαντικές λεπτομέρειες.

Παραπονιόμουν το 2023 για ένα από αυτά ως εξής:

Έτυχε να παίζει το Προξενιό της Ιουλίας και μου δημιούργησε τις ίδιες αντιδράσεις με τις Άγριες μέλισσες παλιότερα: γιατί είναι έτσι όλα;

Εξηγούμαι. Δεν μιλάω για κόστος παραγωγής. Καταλαβαίνω.

Μιλάω για διαλόγους μεταξύ γαιοκτημόνων κτλ. στη μεταπολεμική Θεσσαλία που είναι σαν να ακούω Χαλανδριώτες του 2023, με ορολογία και συμφράσεις και αργκό του 21ου αιώνα.

Μιλάω για προφορά και εκφορά ομιλίας που έχει τόση σχέση με τη Θεσσαλία όση έχω εγώ με τον κόσμο της μόδας. Δώστε λίγο αξάν ρε παιδιά, λίγο. Όχι φάση «Συμπέθεροι από τα Τίρανα», αλλά αμάν.

Μιλάω για διακόσμηση εσωτερικών χώρων πλουσιόσπιτων στη θεσσαλική δεκαετία του ’50 σαν να βγήκε ντιπ για ντιπ από μπουτίκ χοτέλ και χιψτεροκαφενέδες. Για τα ρούχα δεν το συζητάω: σκετς Κολλεγίου Αθηνών.

Μιλάμε τέλος για μανιέρες και συνήθειες που δεν κολλάνε ούτε με αγρότες, ούτε με γαιοκτήμονες, ούτε καν με τους αστούς Βολιώτες της εποχής εκείνης. Οι άλλοι στον Τύρναβο του ’50 τρώγανε πρωινό, π.χ., με σφιχτά αυγά, μαρμελάδες και τέτοια.

Δεν λέω να το ρίξουμε στην ιστορική ακρίβεια και την εξονυχιστική έρευνα. Λίγο να το ψάξουν με τη στοιχειώδη αληθοφάνεια ― όπως γίνεται με όοοοολα αυτά τα κρητικά σήριαλ. Δεν είναι απαραίτητη η ηθογραφική-ρεαλιστική αποτύπωση. Κάντε το όπως ο Μάριο Μπανούσι το πολύ πολύ.

Λίγες μέρες μετά, εν όψει του πρώτου κύκλου των Σερρών, του Maestro και του Milky Way, ξανασχολήθηκα με σήριαλ (ως κάποιος που δεν βλέπει σήριαλ, και καλά):

Μπράβο Καπουτζίδη, μπράβο Παπακαλιάτη και μπράβο Κεκάτο

αλλά

Η κοινωνία δεν πρόκειται να προχωρήσει μπροστά απλώς και μόνο με το να έχουν ορατότητα ΛΟΑΤ χαρακτήρες σε τηλεοπτικές σειρές και ταινίες.

Αν μπορούσε να προχωρήσει έτσι ο κόσμος τότε το γεγονός ότι το σεξ ήταν ορατό σε μεγάλο μέρος της κινηματογραφικής παραγωγής ήδη από τη δεκαετία του 60 θα είχε οδηγήσει σταδιακά στην απαλλαγή της ελληνικής κοινωνίας από τον αντιδραστικό πουριτανισμό της ― κάτι το οποίο φυσικά δεν έγινε. Σκεφτείτε π.χ. ότι υπήρχανε κινηματογράφοι αφιερωμένοι στην πορνογραφία, άλλα παρέμειναν περιθωριακά τσοντάδικα ώσπου αφανίστηκαν.

Αν υπάρχει κάτι το οποίο μπορεί να αλλάξει την κοινωνία δεν είναι σε καμία περίπτωση μόνον η αύξηση της ορατότητας ομάδων ή δραστηριοτήτων. Ο κόσμος αλλάζει όταν πραγματικοί άνθρωποι δραστηριοποιούνται στον πραγματικό κόσμο (δηλαδή στον δρόμο και βάλε), για να τους ακολουθήσει ασθμαίνοντας ο Νόμος, όπως παραδείγματος χάρη ο νόμος του 1982, που αναμόρφωσε το οικογενειακό δίκαιο.

Φυσικά ο καθένας και η καθεμία από εμάς συμβάλλει στους κοινούς αγώνες όπως μπορεί και ξέρει· προφανώς οι άνθρωποι της τηλεόρασης και του κινηματογράφου συμβάλλουν (και) προωθώντας την ορατότητα. Απλώς η ορατότητα και μόνο δεν αρκεί με τίποτα.

Και τώρα πια βρισκόμαστε στο 2025, ζώντας τη ζωή μας ανάποδα, με τους πολλούς κι ερωτευμένους με την κανονικότητα no matter what διαρκώς να οπισθοχωρούν, με όσους από εμάς μπορούν να εναντιοδρομούν.

Οι Σέρρες έβγαλαν δεύτερο κύκλο στον οποίο αναδείχθηκε ένας ιντερσέξ χαρακτήρας, εξ αφορμής ο Καπουτζίδης αναδιέταξε το ακρωνύμιο ΛΟΑΤΚΙ σε ΙΚΤΟΛΑ (κατά παράβαση και παραβίαση κάθε ιστορικής μνήμης και παραγκωνίζοντας ιστορία και αγώνες), αφού για τα μέτρα του το ΚΙΛΟΤΑ της Colour Youth παραείναι σόκιν ― και ομιτζί μη μας περάσουν για τίποτε ανώμαλους.

Και εδώ λοιπόν φτάνουμε στο προκείμενο: είναι πια προφανές ότι τα σήριαλ που προέκυψαν λίγο πριν τον πανδημικό εκλεισμό στην πλειοψηφία τους κατασκευάζουν έναν κόσμο το καθένα και τον τοποθετούν
είτε σε κάποιο αόριστα γνώριμο και πλαγίως αναγνωρίσιμο παρελθόν (Άγριες μέλισσες και τα λοιπά),
είτε σε ένα ηθογραφικά δοσμένο παρόν (Σασμός, Γη της Ελιάς και τα λοιπά),
είτε σε ένα πιο εναλλακτικό κι ανοιχτό παρόν (Σέρρες, Milky Way, Το παιδί).

Ειδικά στα τρία τελευταία σήριαλ, το ζητούμενο φαίνεται να είναι η δυνατότητα να δημιουργήσουμε μια εναλλακτική οικογένεια, η οποία είτε θα αντικαταστήσει είτε θα επιμορφώσει την ελληνική οικογένεια, που για μένα είναι ο κατ’ εξοχήν εξουσιαστικός και καταπιεστικός μηχανισμός στην ελληνική κοινωνία. Βεβαίως αυτή κάθε άλλο παρά καινούργια ιδέα είναι: υπενθυμίζω τη Στρέλλα (ταινία σαφώς πιο πρωτοποριακή και τολμηρή από οποιοδήποτε σήριαλ) και αργότερα τη σειρά Pose.

Στην περίπτωση του Καπουτζίδη αυτή η νέα κουήρ οικογένεια θα είναι επίσης πάρα πολύ καθωσπρέπει με τον τρόπο της, στην περίπτωση του Milky Way όλο αυτό είχε εκτοξευτεί προς το διάστημα μέσα σε ένα νέφος συναισθηματικού γκλίτερ, ενώ στο Παιδί βρισκόμαστε κάπου στη μέση.

Στην πραγματικότητα αυτό που με απασχολεί δεν είναι ίδιες οι σειρές ή οι διαφορές φαντασιακές διέξοδοι που προσφέρουν στο κοινό τους ή ακόμα και η όποια επιμορφωτική λειτουργία τους. Αυτό που με απασχολεί είναι αφενός η λοιδωρημένη ορατότητα (ναι, έχει σημασία να βλέπεις κάποιον χαρακτήρα σαν εσένα σε κάποιο σήριαλ) αφετέρου κάτι πολύ πιο σημαντικό:

Με απασχολεί πως θα μπορέσουν οι νέοι άνθρωποι που δεν θέλουν να τους συντρίψει η οικογένεια, ο καπιταλισμός, ο φασισμός που έρχεται καθώς και η φτώχεια που επιστεγάζει τα τρία ταύτα να μπορέσουν να βρουν μια χαραμάδα, μιαν άκρη, το δικό τους safe space αν θέλετε, στο οποίο θα μπορούν να ζήσουν χωρίς να συντρίβονται εντελώς.

Λυπάμαι που δεν ακούγομαι ιδιαιτέρως αισιόδοξος αλλά μέχρι να ξεσπάσει η Μεγάλη Διαθεματική Επανάσταση πρέπει να χτίσουμε καταφύγια: όχι καταφύγια ιδεών ούτε καταφύγια συναισθημάτων, παρά καταφύγια για τη ζωή μας και για τις χαρές μας.